معاونت غذا و دارو

اهمیت طرح نشانگررنگی در اصلاح عادات غذایی و پیشگیری ازدیابت

هرسال 6 آوریل روزجهانی بهداشت و روز سلامتی است و در ایران هفته اول اردیبهشت به نام هفته سلامت نام گذاری شده است. امسال نیز در این هفته با توجه به شعار سازمان بهداشت جهانی به بیماری دیابت پرداخته می شود. دیابت یا بیماری قند، یک اختلال متابولیک در بدن است. در این بیماری توانایی تولید انسولین دربدن ازبین می‌رود و یا بدن دربرابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام داده و در نهایت قند خون افزایش می‌یابد. وجود مقدار فراوان قند در خون در دراز مدت می‌تواند به بخش‌های مختلف بدن مانند قلب، رگ‌های خونی،‌ کلیه‌ها، ‌دستگاه تناسلی و دستگاه عصبی آسیب برساند. هر روز تعداد کودکان مبتلا به دیابت درحال افزایش بوده و برخی از کودکان حتی قبل از تولد در حالیکه در شکم مادرشان هستند به دیابت مبتلا می باشند. دلیل این سیر صعودی ابتلا به دیابت به دلیل شیوه ی زندگی ناسالم امروزی است.                                                                                                                                                                                                                                                                              

هم اکنون در جهان بیش از 400میلیون نفر به دیابت مبتلا هستند، که پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال 2035 به بیش از600 میلیون نفر افزایش ‌‌یابد. درایران نیز بیش از 11% جمعیت بالغ را دیابتی‌ها تشکیل می‌دهند که نیمی از آن‌ها از دیابت خود هنوز بی‌اطلاعند. دیابت هرسال سبب مرگ بیش از 5 میلیون نفر می‌شود و هزینه درمان دیابت و عوارض آن بیش از550 میلیارد دلاردرسال است! با "ترویج شیوه زندگی سالم" می‌توان بیش از 70 درصد موارد ابتلا به دیابت را پیشگیری کرد. این درصد‌ برابر پیشگیری از150 میلیون مورد ابتلای جدید به دیابت درسال 2035 خواهد بود.

دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک نقص تولید انسولین دیده می‌شود و در نوع دو مقاومت پیش‌رونده بدن به انسولین وجود دارد. دیابت نوع دو بیش از نود درصد دیابت را شامل می‌شود. چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد به دیابت نوع دو دارند. درصد قابل‌توجهی از این بیماری با اصلاح سبک زندگی قابل‌پیشگیری است. حفظ وزن طبیعی بدن و پیشگیری از افزایش وزن، ورزش و تحرک فیزیکی کافی، عدم مصرف دخانیات و رژیم غذایی سالم نقش مهمی درکاهش ابتلا به این بیماری دارد. دیابت بیماری قابل‌درمان است. باید قند خون را کنترل کنیم. افزایش دسترسی به خدمات تشخیصی، آموزش خود مراقبتی و افزایش خدمات درمانی نقش مهمی در کنترل بیماری دارند. متاسفانه در کشور خودمان آمار دقیقی از مبتلایان وجود ندارد اما آنچه مسلم است این روند رو به افزایش است زیرا تا پیش از این به ندرت کودک زیر 4 ساله مبتلا دیده می‌شد اما در حال حاضر حتی در نوزاد 15 روزه نیز این بیماری مشاهده شده است. با توجه به اینکه جامعه سالم زیربنای توسعه هر کشوربوده ویکی ازراههای نیل به این هدف برخورداری ازتغذیه صحیح می باشد بنابراین دراختیارقراردادن اطلاعات لازم به صورت شفاف وقابل درک درمورد فراوردهای خوراکی وآشامیدنی به مصرف کنندگان ضروری است. سازمان غذا ودارو برای ارتقا سلامت آحاد جامعه وکاهش بیماریهای مزمن غیرواگیر ازجمله بیماری دیابت برنامه های خوبی رابرای اصلاح الگوی مصرف دردست اجرا دارد که ازجمله میتوان اجرای طرح برچسب گذاری محصولات تولیدی غذایی با نشانگررنگی گامی بسیارموثربرای ارتقا فرهنگ مصرف مواد غذایی وتوجه بیشتر آنها به پنج شاخص موثردرسلامتی یعنی انرژی، قند، چربی، نمک، اسیدچرب ترانس برداشته است.

بنابراین یکی از این فاکتورها مصرف قند می باشد که با توجه به میزان قند موجود درفراورده غذایی می توان کالای مناسب را خریداری نمود. امروزه با فزونی مصرف قندهای ساده وچربی واسید چرب ترانس و نمک، چاقی و بیماری های مزمن در افراد جامعه افزایش یافته است. بنابراین دراین طرح با درج نشانگر رنگی تغذیه ای با استفاده از رنگهای سبز ونارنجی و قرمزبه مصرف کننده پیام می دهد که اگرمقدار قند درمقدار سهم تعریف شده از ماده غذایی که یک فرد مصرف می کند به رنگ سبز باشد یعنی به معنی وجود کم آن شاخص در ماده غذایی است و ما را به یک انتخاب مطمئن تر وسالم تر راهنمایی می کند واگر به رنگ نارنجی باشد یعنی به معنای مقدار متوسط می باشد و مارا به یک انتخاب نسبتا خوب راهنمایی می کند ،اگرچه انتخاب سبز بهتر است. اگر به رنگ قرمز باشد یعنی مقدار آن شاخص در سهم ماده غذایی تعریف شده به مقدار زیاد می باشد و باید دقت کرد با توجه به فعالیت فیزیکی وشرایط جسمانی به مقدار متعادل مصرف کرد. نشانگررنگی تغذیه ای به منظور مقایسه یک محصول با محصول دیگر نمی باشد بلکه مقایسه یک محصول با تولید متفاوت است.

لازم به ذکراست تغذیه سالم به معنای مصرف مقدار مناسب از تمام گروه های غذایی برای داشتن یک زندگی سالم است یک رژیم غذایی مناسب و خوب یک شیوه زندگی تغذیه ای سالم، مروج سلامت خوب است  و باید تمام گروه های غذایی را شامل شود زیرا یک گروه غذایی نمی تواند تمام نیازهای تغذیه ای فرد را برآورده کند خوردن صبحانه منظم به کنترل وزن کمک می کند.

لذا به منظور کنترل قند خون روزانه 6 وعده غذا شامل سه وعده غذایی اصلی (صبحانه، ناهار و شام) و سه میان وعده توصیه میشود. همچنین مصرف سبزیجات به همراه غذا وخوردن غذاهای کم چرب در کاهش قند خون وپیشگیری از دیابت بسیار موثر است سعی کنید غذاهای اصلی و میان وعده ها را در ساعات معینی مصرف کنید. مصرف میان وعده قبل از خواب در کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا از کاهش قند خون در طول شب و قبل از خواب جلوگیری می کند. میان وعده شب بهتر است از یک ماده پروتئینی مانند پنیر یا شیر که همراه با نان تهیه شود، باشد . بنابراین توصیه می شود با اصلاح عادات غذایی واستفاده از تمام 4 گروه غذایی اصلی (لبنیات، گوشت وحبوبات، غلات ومیوه وسبزیجات) به صورت متنوع و متعادل وبا داشتن تحرک کافی سلامتی خود را حفظ کنیم.

 

مسعودرمضانی پور- فوق لیسانس علوم تغذیه